از چه سنی باید شیشه شیر را کنار بگذاریم؟

مقدمه

یکی از دغدغه‌های بزرگ والدین در سال دوم زندگی کودک، این است که چه زمانی و چگونه باید شیشه شیر را کنار گذاشت؟ شیشه شیر ممکن است برای کودک آرام‌بخش و آشنا باشد، اما استفاده طولانی‌مدت از آن می‌تواند مشکلاتی برای سلامتی دهان، رشد گفتار و تغذیه ایجاد کند.
در این مقاله با استناد به منابع علمی و نظر متخصصان کودک، زمان مناسب و روش اصولی ترک شیشه شیر را بررسی می‌کنیم.

سن پیشنهادی برای کنار گذاشتن شیشه شیر: از ۱۲ تا نهایتاً ۱۸ ماهگی

توصیه AAP (آکادمی کودکان آمریکا):

“کودک باید از یک سالگی به بعد به تدریج از شیشه شیر جدا شده و به سمت استفاده از فنجان‌های آموزشی یا لیوان‌های نی‌دار سوق داده شود.”

چرا این سن اهمیت دارد؟
در این سن کودک مهارت‌های حرکتی بهتری برای استفاده از فنجان دارد و هنوز وابستگی شدیدی به شیشه ایجاد نشده است.

چرا باید شیشه شیر را کنار گذاشت؟ ۳ دلیل مهم

۱. پوسیدگی دندان (معروف به “پوسیدگی شیشه‌ای”)

وقتی کودک با شیشه شیر حاوی شیر یا مایعات شیرین می‌خوابد، دندان‌هایش در معرض قند قرار می‌گیرند. بزاق در خواب کاهش می‌یابد و باعث می‌شود قند روی دندان باقی بماند.

۲. وابستگی روانی به شیشه

بسیاری از کودکان، شیشه را به عنوان منبع امنیت می‌شناسند. این وابستگی باعث دشواری در ترک شیشه و حتی مشکلات در خواب مستقل می‌شود.

۳. اختلال در رشد فک و گفتار

استفاده مداوم از شیشه مانع رشد مناسب فک، زبان و عضلات صورت می‌شود. برخی کودکان به همین دلیل دیرتر صحبت می‌کنند یا دچار مشکلات تلفظی می‌شوند.

چه جایگزینی برای شیشه شیر مناسب است؟

برای گذر از شیشه به فنجان، گزینه‌های مختلفی وجود دارد:

لیوان‌های مناسب:

• لیوان آموزشی با درپوش ضدچکه (Training cup): مرحله میانی بین شیشه و لیوان معمولی.

• لیوان نی‌دار (Sippy cup): جذاب برای کودک و ساده در استفاده.

• فنجان باز دسته‌دار: برای کودکان بالای ۱۵ ماه، به شرط آموزش صحیح.

نکته والدانه: انتخاب لیوانی با طرح مورد علاقه کودک می‌تواند پذیرش آن را بسیار راحت‌تر کند.

چطور شیشه شیر را ترک بدهیم؟ (راهنمای گام‌به‌گام)

مرحله اول: آرام و تدریجی عمل کنید

از حذف یک وعده شروع کنید. مثلاً وعده ظهر را ابتدا با فنجان جایگزین کنید. وقتی کودک عادت کرد، به سراغ وعده‌های دیگر بروید.

مرحله دوم: لیوان را به تجربه‌ای جذاب تبدیل کنید

لیوان جدید را با هیجان معرفی کنید. مثلاً بگویید: «این لیوان مخصوص بچه‌های بزرگ شده!» یا از شخصیت کارتونی محبوبش استفاده کنید.

مرحله سوم: آماده‌سازی برای حذف شیشه قبل از خواب

شیشه شیر شب، معمولاً آخرین مرحله است. می‌توانید:

• قصه گفتن یا لالایی را جایگزین کنید

• نوشیدن شیر را قبل از مسواک و دور از تخت انجام دهید

مرحله چهارم: حمایت، صبر و آرامش

مقاومت کودک طبیعی است. گریه، لجبازی یا بی‌خوابی نشانه‌های گذرا هستند. مهم این است که قاطع، اما مهربان باشید.

سوالات رایج والدین
آیا باید یک‌شبه شیشه را حذف کنیم؟
خیر. حذف ناگهانی ممکن است کودک را دچار استرس کند. روش تدریجی بهتر عمل می‌کند.

اگر کودک فقط از شیشه شیر می‌خورد، چطور جایگزین کنیم؟
در کنار غذاهای نیمه‌جامد، با قاشق یا فنجان شیر بدهید. تمرین و تشویق کلید کار است.

آیا لیوان نی‌دار هم می‌تواند به دندان آسیب بزند؟
اگر کودک ساعت‌ها از آن استفاده کند، بله. بهتر است نوشیدنی‌های شیرین محدود و نوشیدن سریع باشد.

جمع‌بندی

ترک شیشه شیر، یکی از مهم‌ترین مراحل رشد کودک است. اگر این کار را در بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی انجام دهید، از بسیاری مشکلات بعدی مانند پوسیدگی دندان، تأخیر گفتار و وابستگی بیش از حد جلوگیری می‌کنید. فراموش نکنید: با صبوری، تشویق و جایگزین مناسب، این مرحله را بدون تنش پشت سر می‌گذارید.